اصطلاحات قلب و عروق

اصطلاحات قلب و عروق

در حوزه‌ی پزشکی قلب و بیماری‌های قلبی، پزشکان و بیماران با مجموعه‌ای از کلمات و اصطلاحات تخصصی سر و کار دارند که برخی از مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر است:

1. اصطلاحات عمومی قلب

• قلب: عضوی که وظیفه پمپاژ خون را به عهده دارد.
• شریان (Artery): رگ‌های خونی که خون غنی از اکسیژن را از قلب به سایر بخش‌های بدن می‌برند.
• ورید (Vein): رگ‌های خونی که خون را از بدن به قلب باز می‌گردانند.
• بطن (Ventricle): دو حفره‌ی پایینی قلب (بطن چپ و راست) که خون را پمپاژ می‌کنند.
• دهلیز (Atrium): دو حفره‌ی بالایی قلب که خون را از وریدها دریافت می‌کنند.
• مایوکارد (Myocardium): لایه‌ی عضلانی قلب.

2. بیماری‌ها و مشکلات قلبی

• بیماری عروق کرونری (Coronary Artery Disease): بیماری که به دلیل باریک شدن یا انسداد شریان‌های کرونری رخ می‌دهد.
• انفارکتوس میوکارد (Myocardial Infarction): حمله قلبی که معمولاً به دلیل انسداد کامل یکی از شریان‌های قلب اتفاق می‌افتد.
• نارسایی قلبی (Heart Failure): حالتی که در آن قلب نمی‌تواند به‌طور مؤثر خون را پمپاژ کند.
• آریتمی (Arrhythmia): اختلالات ضربان قلب (مثل تپش قلب نامنظم).
• کاردیومیوپاتی (Cardiomyopathy): بیماری عضله‌ی قلب.
• آنژین صدری (Angina Pectoris): درد یا ناراحتی در قفسه‌ی سینه که به دلیل کمبود اکسیژن به قلب ایجاد می‌شود.

3. آزمون‌ها و روش‌های تشخیصی

• الکتروکاردیوگرام (ECG/EKG): آزمونی که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند.
• اکوکاردیوگرافی (Echocardiography): سونوگرافی از قلب برای بررسی عملکرد و ساختار آن.
• تست ورزش (Stress Test): آزمونی که در آن قلب در حین فعالیت بدنی بررسی می‌شود.
• کاتتریزاسیون قلبی (Cardiac Catheterization): روشی که به کمک آن از شریان‌ها تصویربرداری می‌شود.
• سی‌تی‌اسکن قلب (CT Scan) و ام‌آر‌آی قلب (MRI): تصویربرداری از قلب برای بررسی دقیق‌تر ساختارهای آن.

4. داروها و درمان‌ها

• آسپرین (Aspirin): دارویی که به کاهش ریسک حملات قلبی کمک می‌کند.
• استاتین‌ها (Statins): داروهایی برای کاهش کلسترول خون.
• بتا بلوکرها (Beta-Blockers): داروهایی که ضربان قلب را کند می‌کنند و فشار خون را کاهش می‌دهند.
• مهارکننده‌های ACE: داروهایی که به کاهش فشار خون کمک می‌کنند.
• کاردیواورژانس: اقدامات اورژانسی برای بیماری‌های حاد قلبی.

5. تجهیزات و ابزارهای پزشکی

• استنت (Stent): وسیله‌ای که در داخل شریان‌ها قرار می‌گیرد تا آنها را باز نگه دارد.
• پیسمیکر (Pacemaker): دستگاهی که به تنظیم ضربان قلب کمک می‌کند.
• دفیبریلاتور (Defibrillator): دستگاهی برای بازگرداندن ضربان منظم به قلب در صورت ایست قلبی.

6. شاخص‌ها و مقادیر پزشکی

• فشار خون (Blood Pressure): مقدار فشاری که خون به دیواره‌های شریان وارد می‌کند.
• کلسترول (Cholesterol): نوعی چربی خون که بالا بودن آن می‌تواند به بیماری‌های قلبی منجر شود.
• تری‌گلیسیرید (Triglyceride): نوعی چربی خون که سطح بالای آن می‌تواند خطر بیماری قلبی را افزایش دهد.
• ضربان قلب (Heart Rate): تعداد ضربان قلب در دقیقه.

7. ساختارها و اصطلاحات قلبی‌عروقی دیگر

• اندوکارد (Endocardium): لایه‌ی داخلی قلب.
• پریکارد (Pericardium): غشای خارجی که قلب را در بر می‌گیرد.
• شریان‌های کرونری (Coronary Arteries): شریان‌هایی که خون‌رسانی به عضله‌ی قلب را انجام می‌دهند.
• والو یا دریچه (Valve): ساختارهایی که جریان خون را در مسیر درست نگه می‌دارند (مثل دریچه میترال، دریچه آئورت، دریچه سه‌لتی).
• آئورت (Aorta): بزرگ‌ترین شریان بدن که خون را از بطن چپ قلب به سراسر بدن منتقل می‌کند.
• سیاهرگ‌های بزرگ (Vena Cava): وریدهای بزرگی که خون را به دهلیز راست قلب باز می‌گردانند.

8. انواع آریتمی‌ها (اختلالات ریتم قلب)

• فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation): آریتمی رایج که باعث ضربان نامنظم دهلیزها می‌شود.
• تاچیکاردی (Tachycardia): افزایش غیرطبیعی ضربان قلب.
• برادیکاردی (Bradycardia): کاهش غیرطبیعی ضربان قلب.
• بلوک قلبی (Heart Block): اختلال در مسیرهای الکتریکی قلب که می‌تواند سرعت ضربان قلب را کاهش دهد.
• فیبریلاسیون بطنی (Ventricular Fibrillation): آریتمی خطرناکی که می‌تواند به ایست قلبی منجر شود.

9. شرایط و علائم بالینی

• ادم یا ورم (Edema): تجمع مایعات در بافت‌ها، معمولاً در پاها، که می‌تواند نشانه‌ی نارسایی قلبی باشد.
• سیانوز (Cyanosis): کبودی پوست و لب‌ها که به دلیل کمبود اکسیژن در خون ایجاد می‌شود.
• هیپرتروفی (Hypertrophy): ضخیم شدن دیواره‌های قلب، معمولاً در نتیجه فشار خون بالا.
• همودینامیک (Hemodynamics): مطالعه جریان خون و فشارهای وارد بر دیواره‌های رگ‌ها و قلب.
• اکسیژن‌درمانی (Oxygen Therapy): تجویز اکسیژن به بیماران با مشکلات تنفسی یا قلبی.

10. ابزارهای پیشرفته و مداخلات پزشکی

• ابلیشن قلبی (Cardiac Ablation): روشی برای تخریب بافت‌های قلبی که باعث آریتمی می‌شوند.
• آنژیوپلاستی (Angioplasty): باز کردن شریان‌های باریک شده یا مسدود شده.
• بای‌پس (Bypass Surgery): جراحی که جریان خون را به قسمت‌های مسدود شده‌ی شریان‌های کرونری باز می‌گرداند.
• پیوند قلب (Heart Transplant): جایگزینی قلب بیمار با یک قلب سالم.
• تجهیزات الکتروفیزیولوژی (Electrophysiology): ابزارهایی برای بررسی و درمان مشکلات الکتریکی قلب.

11. اصطلاحات مرتبط با آزمایشات خونی

• لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL): نوعی کلسترول که به عنوان “کلسترول بد” شناخته می‌شود و می‌تواند منجر به انسداد شریان‌ها شود.
• لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL): “کلسترول خوب” که به حذف کلسترول از رگ‌ها کمک می‌کند.
• بیومارکرهای قلبی (Cardiac Biomarkers): موادی مانند تروپونین (Troponin) که در خون بیماران با آسیب قلبی افزایش می‌یابند.
• CRP (پروتئین واکنشی C): پروتئینی که افزایش آن نشان‌دهنده التهاب و خطر بیماری‌های قلبی است.

12. دستگاه‌های پایش و نظارت

• مانیتور هولتر (Holter Monitor): دستگاهی که به‌صورت مداوم ریتم قلب را در طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت ثبت می‌کند.
• مانیتور رویدادی (Event Monitor): دستگاهی که هنگام وقوع علائم توسط بیمار فعال می‌شود تا ضربان قلب ثبت شود.
• دستگاه اکسی‌متر (Pulse Oximeter): دستگاهی که میزان اکسیژن خون را اندازه‌گیری می‌کند.
• ای‌سی‌جی پرتابل (Portable ECG): دستگاهی کوچک که می‌تواند برای نظارت سریع روی ریتم قلب استفاده شود.

13. مفاهیم تغذیه‌ای و پیشگیرانه

• رژیم کم سدیم (Low-Sodium Diet): رژیمی برای کاهش نمک که به کنترل فشار خون کمک می‌کند.
• آنتی‌اکسیدان‌ها (Antioxidants): مواد غذایی که به پیشگیری از آسیب‌های قلبی عروقی کمک می‌کنند.
• فیبر محلول (Soluble Fiber): نوعی فیبر که می‌تواند سطح کلسترول را کاهش دهد.
• چربی‌های اشباع و غیر اشباع (Saturated and Unsaturated Fats): نوعی چربی که می‌تواند بر سلامت قلب تأثیر بگذارد.

14. شرایط و بیماری‌های خاص قلبی

• کاردیت (Carditis): التهاب قلب که می‌تواند به دلیل عفونت یا بیماری‌های خودایمنی ایجاد شود و انواع مختلفی مثل میوکاردیت (التهاب عضله قلب) و اندوکاردیت (التهاب لایه داخلی قلب) دارد.
• پریکاردیت (Pericarditis): التهاب پرده پریکاردیوم (غشای خارجی قلب).
• قلب بزرگ شده (Cardiomegaly): افزایش اندازه قلب به دلیل بیماری‌های مختلف مثل فشار خون بالا.
• تصلب شرایین (Atherosclerosis): انباشته شدن چربی و پلاک در دیواره‌های شریان‌ها که باعث باریک شدن و سفت شدن آن‌ها می‌شود.
• بیماری دریچه‌ای قلب (Valvular Heart Disease): شامل مشکلاتی مثل تنگی دریچه (Stenosis) و یا نارسایی دریچه (Regurgitation) می‌شود.
• آمبولی (Embolism): تشکیل لخته خون یا چربی که می‌تواند به شریان‌ها یا رگ‌های خونی برسد و باعث انسداد شود.
• آنوریسم (Aneurysm): تورم غیرعادی دیواره شریان که در صورت پارگی می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

15. انواع داروهای دیگر قلبی

• دیورتیک‌ها (Diuretics): داروهایی که به دفع آب و نمک از بدن کمک می‌کنند و برای کاهش فشار خون استفاده می‌شوند.
• داروهای ضدانعقاد (Anticoagulants): داروهایی مثل وارفارین و هپارین که خطر تشکیل لخته خون را کاهش می‌دهند.
• نیتروگلیسیرین (Nitroglycerin): دارویی برای کاهش درد آنژین که به گشاد کردن عروق خونی کمک می‌کند.
• آمیل نیتریت (Amyl Nitrite): داروی گشادکننده عروق که به کاهش فشار خون کمک می‌کند.
• کلسیم کانال بلوکرها (Calcium Channel Blockers): داروهایی که به گشاد شدن عروق و کاهش فشار خون کمک می‌کنند.

16. شاخص‌ها و آزمایشات پیشرفته‌تر

• کسر تخلیه‌ای (Ejection Fraction): درصدی از خون که در هر ضربان از بطن چپ قلب تخلیه می‌شود؛ پایین بودن این عدد می‌تواند نشان‌دهنده نارسایی قلبی باشد.
• بی‌اِن‌پی (BNP یا Brain Natriuretic Peptide): هورمونی که در پاسخ به افزایش فشار در بطن‌های قلب تولید می‌شود و بالا بودن آن نشانه نارسایی قلبی است.
• سطح الکترولیت‌ها (Electrolyte Levels): بررسی مواد معدنی مثل پتاسیم و سدیم در خون که بر عملکرد قلب اثر دارند.
• پروتئین‌های انعقادی (Coagulation Proteins): شامل بررسی‌هایی برای بررسی لخته‌سازی خون.
• سطح پلاکت‌ها (Platelet Count): تعداد پلاکت‌های خون که در تشکیل لخته‌ها نقش دارند.

17. روش‌های جدید و پیشرفته درمانی

• ترانس‌کتتر تعویض دریچه آئورت (TAVR): یک روش کم‌تهاجمی برای تعویض دریچه آئورت بدون نیاز به جراحی باز.
• کاردیوورژن (Cardioversion): بازگرداندن ریتم طبیعی قلب با استفاده از دارو یا شوک الکتریکی در موارد آریتمی.
• کاشت مینی‌پیسمیکر (Leadless Pacemaker): یک نوع پیسمیکر بدون سیم برای درمان آریتمی‌های خاص.
• آنژیوگرافی کرونری (Coronary Angiography): تصویربرداری از عروق کرونری با تزریق ماده حاجب.
• کاشت دستگاه‌های قلبی کاشتنی (Implantable Cardioverter Defibrillator – ICD): دستگاهی که در صورت بروز آریتمی خطرناک، شوک الکتریکی به قلب می‌دهد تا ریتم آن را تنظیم کند.

18. اصطلاحات مرتبط با سبک زندگی و پیشگیری

• رژیم کم چربی اشباع (Low Saturated Fat Diet): برای کاهش کلسترول و جلوگیری از بیماری‌های قلبی.
• تمرین هوازی (Aerobic Exercise): ورزش‌هایی که به افزایش عملکرد قلب و عروق کمک می‌کنند.
• کنترل استرس (Stress Management): تکنیک‌هایی برای کاهش استرس که در بهبود سلامت قلب مؤثرند.
• ترک سیگار (Smoking Cessation): ترک سیگار برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی.
• فشار خون سیستولیک و دیاستولیک (Systolic and Diastolic Blood Pressure): فشار سیستولیک به بالاترین فشار خون در هنگام انقباض قلب گفته می‌شود و فشار دیاستولیک به فشار خون در هنگام استراحت قلب.

19. شاخص‌های تصویربرداری و نتایج

• پرفیوژن میوکارد (Myocardial Perfusion): مقدار جریان خون به عضله قلب.
• فیبروز قلبی (Cardiac Fibrosis): جایگزینی بافت‌های عضلانی قلب با بافت فیبروز که معمولاً پس از آسیب‌های قلبی رخ می‌دهد.
• ایمپالس‌مولتی‌پلکسرینگ (Impulse Multiplexing): تکنیک‌های پیشرفته در تصویربرداری رزونانس مغناطیسی قلبی (MRI) برای مشاهده بهتر جزئیات.
• استرس اکوکاردیوگرافی (Stress Echocardiography): اکوی قلب همراه با فعالیت بدنی یا مصرف داروی تحریک‌کننده برای بررسی عملکرد قلب در شرایط استرس.

20. اصطلاحات مربوط به ژنتیک و عوامل خطر

• پروفایل لیپید ژنتیکی (Genetic Lipid Profile): تست‌های ژنتیکی برای شناسایی استعداد افراد به بالا بودن چربی خون.
• جهش‌های ژنی مرتبط با قلب (Cardiac Gene Mutations): برخی جهش‌های ژنی که خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهند.
• سابقه خانوادگی (Family History): پیشینه خانوادگی در ابتلا به بیماری‌های قلبی که می‌تواند به ارزیابی ریسک کمک کند.
• فاکتورهای التهابی (Inflammatory Markers): شاخص‌های خونی که نشان‌دهنده التهاب بدن هستند و با بیماری‌های قلبی مرتبط‌اند.

21. انواع پروسیجرهای درمانی عروقی

• لیز لخته (Thrombolysis): درمان با دارو برای حل کردن لخته‌های خونی.
• امبولکتومی (Embolectomy): جراحی برای برداشتن لخته از شریان‌ها یا وریدها.
• آنژیوگرافی ایمبولیزاسیون (Embolization): انسداد عمدی عروق برای متوقف کردن خونریزی یا کنترل تومور.
• بالون پمپ داخل آئورت (Intra-Aortic Balloon Pump – IABP): دستگاه کمکی برای کمک به پمپاژ خون توسط قلب در موارد حاد نارسایی.

22. سایر اصطلاحات مرتبط با قلب

• اکوکاردیوگرافی سه‌بعدی (3D Echocardiography): روش پیشرفته‌ای برای گرفتن تصاویر سه‌بعدی از ساختارهای قلب.
• کاتتر ریوی (Pulmonary Catheter): دستگاهی برای بررسی فشار خون و جریان خون در شریان‌های ریوی.
• سینوئیدوسیک (Sinus Node): گره سینوسی که وظیفه تولید و تنظیم ضربان قلب را بر عهده دارد.
• رینال آرتری استنوزیس (Renal Artery Stenosis): تنگی شریان‌های کلیوی که می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود و بار اضافی به قلب وارد کند.

دکتر گلنوش یعقوب زاده متخصص قلب و عروق

بهترین دکتر قلب دردماوند